نرم‌افزارها متداول در مدل سازي اطلاعات ساختمان BIM
گرچه مدل‌سازي اطلاعات ساختمان بيش از يك نرم‌افزار نياز به اصلاح ساختار سازماني، آمادگي ذهني كاربران و ذينفعان دارد ولي يكي از اساسي‌ترين بخش براي استفاده از BIM انتخاب نرم‌افزار و شناخت آن‌هاست لذا در ادامه به بررسي نرم‌افزارهاي موجود و برخي از قابليت‌هاي آن‌ها پرداخته‌شده است ليكن به‌صورت كلي ابزارهاي BIM را مي‌توان به سه دسته تقسيم‌بندي نمود:
1.مدل‌ساز سه‌بعدي -3D-Modelers
مدل‌ساز سه‌بعدي يك وسيله واقعي براي BIM است كه با اجسام جامد، اشياء پارامتريك با جزئيات كافي براي ساختن سازه به‌صورت مجازي مورداستفاده قرار مي‌گيرد.
2.نمايشگر/مدل‌سازي سطح -Viewers/surface modelers
تمامي زواياي پروژه نبايد به يك اندازه شامل جزئيات باشند اگرچه تأمين‌كننده مالي ممكن است دوست داشته باشد كه ببيند كه ساختمان به چه شكل خواهد بود و براي آن شما تنها به يك مدل‌سازي سطحي نياز داريد كه در آن تمامي اشياء توخالي هستند تنها چيزي كه در آن تعريف‌شده است در مورد سطح كار است و براي نمايش ايده مورداستفاده قرار مي‌گيرد كه در وحله اول تضادها را نمايش مي‌دهد و داراي ارزش زيادي است.
3.تحليلگر -Analyzers
تحليلگرها معمولاً يك نرم‌افزار تكميلي است كه به‌عنوان اصلي‌ترين ابزار BIM ايفاي نقش مي‌كند به اين معنا كه مي‌تواند اطلاعات را از مدل ۳ بعدي دريافت و ميزان بهره‌وري انرژي و نحوه نورگيري در فصول مختلف را همراه با بسياري از موارد ديگر را آناليز كند و تخمين بزند.
* نرم‌افزارهاي 3D-Modelers
لازم به ذكر است علاوه بر نرم‌افزارهاي زير نرم‌افزارهاي متعدد ديگري در بازار براي انجام مدل سه‌بعدي وجود دارد كه با توجه به گستردگي استفاده، اين نرم‌افزارها جهت معرفي انتخاب‌شده‌اند:
نرم‌افزار Autodesk/Revit
از هر نظر اين نرم‌افزار به‌صورت گسترده از ابزارهاي BIM استفاده مي‌كند به‌خصوص از زماني كه Autodesk AutoCAD در چند سال اخير تمام بازارهاي مربوط به ترسيمات دوبعدي كامپيوتري را در دست دارد و Revit شناخته مي‌شود به‌عنوان كه يك انقراض طبيعي براي آن درحالي‌كه در اصل اين‌گونه نيست.
Revit اصالتاً يك شروع جديد است كه توسط شركت Autodesk ساخته و در سال ۲۰۰۲ معرفي شد، پلتفرم Revit كاملاً جدا از AutoCAD است اما هردو كارهاي مربوط به سازه و كدگذاري انجام مي‌دهند.
نرم‌افزار Bentley System
Bentley Architecture در سال ۲۰۰۴ معرفي شد كه يك انقلاب در پلتفرم اوليه خود به نام Triforma بود. تعداد زيادي از ديگر نرم‌افزارهاي مدل‌سازي بنتلي با نرم‌افزار Bentley Architecture همگام مي‌شوند و با اين نرم‌افزارها بنتلي تقريباً تمامي جوانب صنعت ساخت‌وساز را مخاطب قرار مي‌دهد كه شامل موارد زير مي‌گردند:
Bentley Structure
Bentley Building Mechanical systems
Bentley Building Electrical systems
Bentley facilities
Bentley power civil
Bentley generative component
نرم‌افزار Vico
درحالي‌كه Vico يك كمپاني جديد است هسته BIM آن بر اساس يك GraphiSOFT ArchiCAD ارزشمند هست. GraphiSOFT در سال ۲۰۰۷ ArchiCAD را به يك توسعه‌دهنده آلماني فروخت و درهمان زمان نام به شركت Vico Software تغيير نام داد و شركت جديد تمركز خود را بر روي صنعت طراحي و ساخت‌وساز قرارداد. هسته ARCHICAD يك مدل‌ساز بسيار قابل‌اطمينان است كه از اواسط ۱۹۸۰ ساخته‌شده و در حال حاضر يك پلتفرم بسيار پايدار است. ديگر نرم‌افزارها كه با Vico همگام مي‌شوند شامل مديريت پروژه، تخمين و كنترل پروژه كه نرم‌افزارهاي زمان‌بندي هستند مي‌شوند.
نرم‌افزار Tekla
تكلا يك نرم‌افزار فلاندي است كه در سال ۱۹۶۶ تأسيس شد كه درزمينه‌ي سازه‌هاي فلزي، بتن مسلح و بتن‌هاي از پيش‌ساخته شده به‌صورت تخصصي كاربرد دارد. در اين محدوده نرم‌افزار قادر است كه تمامي طراحي‌ها را از ايده تا طراحي و آناليز سازه و جزئيات دهي تا مراحل ساخت و نصب را انجام دهد بنابراين شما مي‌توانيد از مدل‌هاي ساخته‌شده در خروجي نرم‌افزار براي ساخت قطعات از پيش آماده‌شده استفاده كنيد.
نرم‌افزار Vectorworks
Vectorworks به‌عنوان MiniCad شروع شد و توسط Diehl Graphsoft در سال ۱۹۸۵ توسعه‌يافته است.MiniCad از كاربران در يك مجموعه متنوع از بازارهاي طراحي، روشنايي صحنه تئاتر و تنظيم طراحي و طراحي نمايشگاه پشتيباني مي‌كند.Vectorworks داراي يك استفاده در بخش دريايي است كه در اشكال ماشين‌كاري CNC براي كشتي‌سازي استفاده شد. به‌عنوان سيستم CAD در كامپيوترهاي اپل آغاز به كاركرد، در سال ۱۹۹۶ با ويندوز سازگار شد.Diehl Graphsoft توسط Graphisoft در سال ۲۰۰۰ ساخته شد و نام محصول خود را به‌سرعت به Vectorworks (براي جلوگيري از نام‌گذاري مشابه) تغيير داد. همواره تأكيد بر پشتيباني قوي از مشتريان و پايگاه قوي كاربري داشته كه باهدف شركت‌هاي كوچك است. در سال ۲۰۰۹ موتور هندسي Parasoild را براي مدل‌سازي هندسي هسته اصلي خود تأييد كرد.Vectorworks قبلاً قابليت‌هاي پارامتري شبيه به Architectural Desktop را در بربود. اكنون مدل‌سازي پارامتريك آن شبيه به بقيه است؛ اما با سهولت در استفاده و كاربر دوستي بيشتر موردتوجه قرارگرفته است.
به‌عنوان يك ابزار:Vectorworks طيف بسيار گسترده‌اي از ابزار را فراهم مي‌كند، محصولات جداگانه سازمان‌يافته‌اند و باهم دسته‌بندي‌شده‌اند؛ كه عبارت‌اند از:
1.معماري: براي معماري و برنامه‌هاي كاربردي BIM
2.طراحي: براي طراحي محصول، همچنين داري يك مدول داخلي
3.لند مارك: ابزار محوطه‌سازي، با دسترسي به دو كتابخانه دوبعدي و سه‌بعدي گياهان
4.روشنايي: شبيه‌سازي روشنايي براي سالن و شبيه‌سازي رويداد
5.طراحي ماشين: طراحي ماشين‌آلات، باكلاس پارامتريك از قسمت‌هاي ماشين، چرخ‌دنده‌ها، قرقره و غيره و همچنين قابليت ماشين‌كاري كنترل‌شده عددي را فراهم مي‌كند.
6.اثر بارگذاري: ابزار بارگذاري VectorWorks
اين محصولات متنوع كارايي‌هاي بسيار وسيعي را همراه با رابط كاربري زيبا و يكپارچه ارائه مي‌دهد كه شامل: توضيحات با آوردن موس بر آيكون، اشاره‌گر هوشمند، نمايشگر باقابليت تشخيص متن و منوهاي قابل تنظيم است. عملكرد برخي از اين محصولات همپوشاني دارند. ترسيم‌هاي Vectorworks قابليت وابستگي حاشيه‌نويسي بخش‌هاي رسم شده با مدل پروژه را دارد. حاشيه‌نويسي‌ها و اندازه‌گذاري‌ها درعين‌حال هنوز با اشياء پروژه همراه نيستند كه نياز به بررسي بيشتر براي ترسيم‌هاي سازگار با مشخصات مدل‌دارند.Vectorworks يك مجموعه منطقي از كتابخانه‌هاي شيءگرا براي واردكردن و استفاده دارد. سطوح NURBS در مدل‌سازي بسيار خوب است و از سفارشي‌سازي كلاس اشياء از پيش تعريف‌شده و همچنين تعريف اشياء جديد پشتيباني مي‌كند در بيشتر موارد از API يا Vectorscript براي برنامه‌نويسي پشتيباني مي‌كند. اين مديريت محدوديت طراحي به‌وسيله PLM زيمنس براي تسهيل مديريت پويا و تعامل ابعاد با شكل گنجانده‌شده است.
مهندسي و مديريت ساخت (ICEMA) Construction Engineering Management
به‌عنوان يك بستر نرم‌افزاري (پلتفرم):Vectorworks يك سيستم درون حافظه ايست كه از هر دو سيستم‌عامل ۳۲ و ۶۴ بيتي سيستم‌عامل‌هاي مك و ويندوز پشتيباني مي‌كند؛ مانند بسياري از سامانه‌هاي ديگر از كارگروه‌ها براي قسمت‌بندي مدل در زيرمجموعه‌هاي مدل عملي استفاده مي‌كند. براي مقابله با مشكلات مقياس، اجازه دسترسي هم‌زمان به قسمت‌هاي مختلف يك پروژه را مي‌دهد و رابط كاربري در سرتاسر آن به‌صورت يكپارچه به‌خوبي كار مي‌كند.
همان‌طور كه در ابتدا اشاره شد Vectorworks يك هدايت‌گر اصلي CNC دربرش اشكال در كشتي‌سازي است.Vectorworks متكي بر استخراج صفحات براي كاهش كميت و برآورد هزينه‌ها است اين برنامه همچنين داراي رابط‌هاي مستقيم با ابزارهاي مختلف خارجي، ازجمله Google SketvhUp است. Vectorworks داراي زبان برنامه‌نويسي ويژوال‌بيسيك و API باز است. فرمت‌هاي مبادله آن شامل: DXF/DWG, IGS, SAT, STL, T-X, 3DS است. Vectorworks قدرت تعامل بالايي با IFC را دارد و تبادل دوطرفه را فراهم مي‌كند.IFC قابليت تبادل با نرم‌افزارهاي زير را دارد:
ArchiCAD, Bentley Microstation, AutoCAD Architecture, Revit, Solibri Model Checker™, & Navisworks®.
به‌عنوان يك محيط:Vectorworks براي پشتيباني از كارهاي طراحي خاص در بازارهاي مختلف تمركز كرده است. اين محدود به Siemens PLM است، اما آن را بدون هيچ ادعايي به‌عنوان يك محيط BIM مي‌سازد كه اشياء آن نسخه اطلاعات را حمل يا مديريت GUID نمي‌كنند.Vectorworks در سال ۲۰۱۵ موفق به دريافت جايزه «بهترين نمايش» از كنوانسيون AIA شده است(Vectorworks,2015).
*نرم‌افزارهاي Viewers/surface modelers
نرم‌افزارهاي نمايش و يا مدل‌سازي سطحي، مدل را به‌صورت كامل بر روي سطوح مي‌سازند با قطعاتي كه ۶ وجه دارد. تمامي آن‌ها از ديد نرم‌افزار به‌صورت قطعات به هم چسبيده شده مي‌باشند. قطعه ساخته‌شده شامل هيچ مشخصات اجرايي و فني نيست.
نرم‌افزار Google-Sketchup
اصالتاً Sketchup توسط شركت @lastsoftware ساخته شد و به خاطر آساني استفاده از آن و قابليت تهيه آن به‌سرعت وارد جامعه طراحان شد، Google، Sketchup را مدتي قبل خريداري كرد و به امكانات رايگان خود افزود. نرم‌افزارهاي Sketchup نقش قابل‌توجهي در افزايش قابليت‌هاي Google Map نيز داشته است.
نرم‌افزار Navisworks
اين نرم‌افزار نمايش مدل‌ها را ميسر كرده است، Navisworks امكان اتصال خود را با تمامي مدل‌سازان مجازي BIM موجود در بازار توسعه داده است؛ بنابراين شما مي‌توانيد يك مدل لوله‌كشي سه‌بعدي را همراه يك مدل تهويه سه‌بعدي به‌منظور شناسايي تداخلات وارد آن كنيد. همانند Sketchup، Navisworks نيز به شما اجازه مي‌دهد كه به‌سرعت يك مدل سطحي را براي نمايش و ايجاد ارتباطات ارائه دهيد.
*نرم‌افزارهاي Analysers
تحليلگرها نرم‌افزارهاي جداگانه‌اي هستند كه تخصص در واردكردن داده‌ها از BIM براي اهداف شبيه‌سازي و آناليز هستند، تعداد بسيار زيادي از اين‌ها در بازار موجود است كه چند مورد آن در زير آورده شده است:
نرم‌افزار Energy+
Energyplus در حال حاضر يكي از نرم‌افزارهاي اصلي استفاده‌شده براي آناليز كاركرد انرژي در ساختمان‌هاي تجاري توسط Department of Energy building Technology Program (DOE) است كه در سال ۱۹۹۶ ساخته‌شده است، Energyplus نسل جديدي از برنامه‌هاي شبيه‌سازي انرژي ساختمان است كه بر روي امكانات و توانايي‌هاي بسيار محبوب نرم‌افزارهاي BLAST يا DOE-2 ساخته‌شده است.
نرم‌افزار DAYSIM
DAYSIM يك نرم‌افزار آناليز ميزان نورگيري است كه در دسترس بودن نور روز را دريك ساختمان دلخواه به همراه انرژي استفاده‌شده براي روشنايي براي كنترل نور در خانه را به‌صورت سالانه محاسبه مي‌كند.
نرم‌افزار APACHESIM
اين نرم‌افزار قابليت اين را دارد كه تمامي عملكردهاي دمايي شامل ميزان استفاده از انرژي سالانه و كربن متصاعد شده تا دماي تك‌تك سطوح به‌صورت مجزا را تحليل كند.
نرم‌افزار LifeCycle
آزمايشگاه ملي انرژي‌هاي تجديد پذير NREL و همكاران آن پايگاه داده موجودي US LifeCycle را ساخته‌اند تابه متخصصان ارزيابي دوره حيات ساختمان كمك كنند كه به سؤالات خود درزمينه‌ي تأثيرات محيطي بر روي مصالح استفاده‌شده در صنعت ساختمان و ديگر ساختمان پاسخ دهند، پايگاه داده به نرم‌افزار كمك مي‌كند كه تأثيرات جريان انرژي و مصالح را بر داخل و خارج اجزا ساختمان با توجه به مصالح، اجزاء تشكيل‌دهنده و نحوه نصب آن آناليز كند. (Foundation of wall & Celling Industry, 2009)
منبع:اميرحسين ستوده بيدختي،۱۳۹۵،پايان نامه مدل سازي اطلاعات ساختمان در تعمير ونگهداري ساختمان،موسسه آموزش عالي علاءالدوله سمناني،استاد راهنما:دكتر احسان اثني عشري
سه شنبه ۱۵ فروردین ۹۶ ۲۲:۵۳ ۷۷۹ بازديد